Rirnos do medo

Pense vostede en calquera chiste que lle faga graza. Comprobará que trata dun ou varios personaxes vivindo unha situación absurda. Iso é o humor, e non creo que atopemos definición máis axustada. Somos así de crueis. Rímonos de alguén facendo o ridículo e non hai chiste que non estea baseado niso. Pero o humor fainos felices e é iso o que fai do humorismo unha das máis dignas profesións.

O que se ofende por un chiste faino porque se sente concernido ou aludido e non sabe rirse de si mesmo. Ben porque carece de sentido do humor e esa é unha disfunción que necesita tratamento, ben porque só sabe rirse dos demais, o que o converte nunha persoa máis cruel que a maioría e nun personaxe irrisorio. Non hai situación máis cómica que a dun individuo ofendido por un chiste chamando para queixarse ao xornal que o publicou, secuestrando unha revista ou poñendo unha querela. Pero en fin, se o labor dun humorista é ridiculizar a outras persoas, é normal que cada pouco se lle ofenda algunha.

Logo está o caso máis extremo, que é o de alguén capaz de matar por un chiste. Afortunadamente tampouco é moi normal. Se o fose, todos os habitantes de Lepe serían asasinos. E os gangosos. Se todos foramos como os descerebrados que entraron a tiros na redacción de Charlie Hebdo, Arévalo tería morto nos anos oitenta ás mans dun gangoso, probablemente nunha desas gasolineiras onde se distribuían as súas casetes.

Pero quédanos un consolo despois de todo isto: ninguén se ofende por un chiste malo. O chiste malo non fai graza, ninguén se ri del e ninguén se sente atacado. Pasa desapercibido e o personaxe retratado, como o público, esquéceo ao instante. Nunca ninguén chamou o seu avogado para denunciar a un autor dun chiste sen graza. Visto así, os humoristas de Charlie Hebdo triunfaron ao grande e os seus asasinos convertéronse en personaxes grotescos dos que poderemos rirnos durante o resto das nosas vidas.

Detrás dos asasinatos do outro día hai algo máis absurdo que matar a alguén por facer unha viñeta: hai un intento de dicirlle ao mundo que é o que pode facerlle graza e que non. Esa é a máis cómica das situacións que se xeraron. Pretender que as claves do humor funcionen a tiro limpo. Non hai arma no mundo que quite a graza a unha boa viñeta. Outro humorista asasinado, Pedro Muñoz Seca, dirixiu as súas últimas palabras ao pelotón de fusilamento: “Podedes quitarme a facenda, as miñas terras, a miña riqueza, mesmo podedes quitarme, como ides facer, a vida, pero hai unha cousa que non me podedes quitar... e é o medo que teño”. Pois iso. O medo non pode co humor.